Verslaving en het arbeidsrecht (enkele tips!)

Verslaving en het arbeidsrecht (enkele tips!)

Stel: je hebt een medewerker in dienst die alcoholproblemen heeft. De persoon in kwestie functioneert daardoor misschien minder goed of verschijnt te laat op het werk. Ook kan het zijn dat deze medewerker naar alcohol ruikt of zich misdraagt. Wat kun je hier nu precies aan doen en hoe is dit geregeld in het arbeidsrecht? Op deze vragen gaan we hier in.

Ziekte 

Allereerst is het goed om te weten dat verslaving in de rechtspraak en medische wetenschappen als ziekte wordt gezien. De tot nu toe beschikbare jurisprudentie kunnen we dan ook eenvoudig samenvatten: middelengebruik leidt niet tot arbeidsongeschiktheid, verslaving wel. Zoals je waarschijnlijk weet geldt er bij ziekte een opzegverbod. Heb je een verslaafde werknemer? Dan kun je hem of haar dus niet ontslaan. Ook niet na een waarschuwing.

De rechtbank in Utrecht overwoog in 2014 dat “een enkele waarschuwing betreffende het excessieve alcoholgebruik die niet op korte termijn ter harte is genomen door de werknemer, onvoldoende is om de arbeidsovereenkomst te ontbinden”. 

Gezien de privacywetgeving mag je niet zomaar naar een mogelijke verslaving vragen. Bij een vermoeden van verslaving en bij problemen op de werkvloer is het wel handig om met je werknemer in gesprek te gaan. Bijvoorbeeld over het functioneren, het te laat komen, een geroken alcoholwalm etc. Ook kun je ervoor kiezen om de werknemer ziek te melden en hem een bezoek te laten brengen aan de bedrijfsarts. 

De tot nu toe bekende jurisprudentie samengevat: gebruik leidt niet tot arbeidsongeschiktheid, verslaving wel.  

Verslaafd 

Nederland kent volgens de cijfers van Jellinek iets meer dan 82.000 alcoholverslaafden, zo’n 29.000 cannabisverslaafden en ruim 20.000 gokverslaafden. Een groot deel van deze mensen heeft een baan. Ze kunnen dus aan het werk zijn in jouw bedrijf. 

Niet iedere verslaafde is zich van zijn verslaving bewust. Veel verslaafden bagatelliseren hun verslaving of zien hun middelengebruik of gedragingen niet als (gevolg van een) verslaving. Ze vinden het irritant als ze hier geconfronteerd mee worden en vinden vaak dat het allemaal wel meevalt. Dit is meestal het gevolg van wat psychologen cognitieve dissonantie noemen. 

Zorgplicht 

Werkgevers hebben een belangrijke en vergaande zorgplicht ten opzichte van een verslaafde werknemer. Werkgevers zijn o.a. verplicht om de werknemer begeleiding aan te bieden om van de verslaving af te komen. Ook wordt verwacht dat werkgevers verslaafde werknemers de tijd geven en in de gelegenheid stellen om de verslaving te laten behandelen en te re-integreren. Werknemers dienen op hun beurt (verplicht) gebruik te maken van de tijd, hulp en mogelijkheden.

Heb je te maken met een verslaafde medewerker, volg dan de richtlijnen van de STECR. Deze richtlijnen worden ook door rechters gebruikt bij het behandelen van arbeidszaken.

Enkele tips

  • Stel een alcohol- en drugsbeleid op met als doel om te voorkomen dat werknemers (teveel) middelen gebruiken die invloed kunnen hebben op hun werk. 
  • Laat je bij vermoedens van verslaving goed informeren of lees je in. 
  • Ga in gesprek met een medewerker, meld hem of haar eventueel ziek en schakel een bedrijfsarts in. 
  • Ga nooit zomaar over tot ontslag op staande voet en schort ook niet de loonbetaling op.