Een medewerker met ADHD vraagt soms iets van je als werkgever. Voor ieder persoon geldt natuurlijk dat het belangrijk is om op een passende werkplek te zitten. Meestal strookt de ambitie van een individu met het aangeboren talent. Zo trekken mensen vaak op natuurlijke wijze naar een, voor hun, passende baan. Voor iedereen geldt óók dat een baan niet uit een enkele handeling bestaat en soms ook raakt aan dingen waar iemand juist níet goed in is. Dat zorgt ervoor dat zowel mensen met als zonder ‘stoornis’ niet ontkomen aan taken die ze meer moeite dan wel energie kosten. Dat hoort er nu eenmaal bij. Als je als werkgever het klimaat en de functie zo goed mogelijk aan kunt passen aan je werknemers, dan heb je profijt van een hogere productiviteit en zijn je werknemers gelukkig.
Zo werkt iemand met ADHD
Het imago van iemand met deze neurobiologische ontwikkelingsstoornis is dat mensen druk (hyperactief) zijn. Een medewerker met ADHD kan inderdaad enorm druk zijn. Dat merk je dan aan de vele bewegingen en het vele praten. Er lijkt soms geen rem te zijn. ADHD is echter meer dan dat en niet iedereen heeft dezelfde kenmerken. Bij ADHD hoort ook impulsiviteit, moeite met concentreren, soms wisselende stemmingen hebben en vaak ook faalangstige klachten. Dat is ook niet gek wanneer je je hele leven niet altijd controle hebt over je eigen gedrag en dan veel hoort dat je normaal moet doen.
We zien vaak dat mensen met ADHD een lage eigenwaarde hebben. Het is niet voor niets dat mensen met ADHD héél goed gaan op positieve feedback en uitgesproken waardering. De wijze waarop iemand echter omgaat met zijn of haar ADHD heeft ook veel te maken met het intelligentieniveau en niet iedereen heeft dezelfde klachten. De ene ‘ADHD’er’ is de andere niet.
Wees begripvol en stel je flexibel op
Dit geldt eigenlijk voor al je medewerkers natuurlijk! En wat zo typisch is aan een medewerker met ADHD is te laat komen. Dit kan komen omdat ze slecht kunnen plannen bijvoorbeeld. Wij zien vaak dat een medewerker met ADHD uitvalt op dit punt, want onze arbeidsethos zegt dat op tijd komen ontzettend belangrijk is. Dat is ook wel begrijpelijk, maar hoe belangrijk is het ècht? Als de werkzaamheden het toelaten zeggen wij: door de vingers kijken en snel laten starten met het werk. Als punctualiteit cruciaal is en iemand met ADHD is niet in staat deze punctualiteit te bieden, dan is het wellicht niet het meest passende werk?
Bied en faciliteer structuur
Een medewerker met ADHD is snel afgeleid en heeft moeite met concentratie. Prikkels zorgen voor slordigheidsfoutjes en het werk niet af kunnen maken. Daarnaast wil iemand met ADHD vaak alles tegelijk willen doen en is daarbij ook nog weleens vergeetachtig. Plannen en voortgang bewaken is lastig en prioriteren soms eigenlijk ook. Het hoofd zit zo vol gedachten, dat sommige dingen op de achtergrond raken of juist onnodig op de voorgrond komen. Wanneer er structuur is, ontstaat er beheersing. Beheersing over de werkdag zorgt ervoor dat veel op de automatische piloot kan. Structuur laat minder ruimte voor afleiding. Het liefst is iedere werkdag hetzelfde wat structuur betreft, maar let op: iemand met ADHD houdt wat taken betreft enorm van afwisseling. Dokter Bosman schreef hier ook een artikel over. Vind je het leuk om verder te lezen? Klik dan hier.
Tel zelf soms ook tot 10
Een medewerker met ADHD zou het soms zéker moeten doen, maar kan dit nou eenmaal niet. Het kan dus gebeuren dat je medewerker een heftige emotie toont die niet helemaal past bij de feitelijke gebeurtenis, of dat je medewerker er in de kantine iets heel geks uitflapt. Mensen met ADHD zijn kei in zichzelf voor schut zetten of – onbedoeld – een ander beledigen. Altijd eerlijk, dat wel, maar soms toch wel een beetje storend. Vaak neemt de hyperactiviteit en impulsiviteit naarmate iemand ouder wordt af, dus als je iemand lang genoeg in dienst hebt wordt het vanzelf rustiger! Gedurende de periode dat je medewerker zijn gedrag niet onder controle heeft is het belangrijk om hem of haar niet af te keuren. Tel zelf tot 10, kom er op een later moment op terug en geef je medewerker de kans op zelfreflectie.
Help je medewerker prioriteren
De vele ideeën en bodemloze energie zorgt ervoor dat iemand met ADHD veel hooi op de vork neemt. In de praktijk vaak te veel hooi en grappig genoeg kunnen ze ook veel aan. Toch is het kenmerkend voor iemand met ADHD dat taken regelmatig geïnitieerd, maar niet afgemaakt worden. Hierbij is het van belang dat je je werknemer helpt prioriteren en plannen. Even pas op de plaats maken en orde scheppen. Je werknemer kan vanaf dat moment weer met dezelfde tomeloze energie weer verder.
Bied duidelijkheid en stel grenzen
Helaas hebben mensen met ADHD ook in hun privé tijd last van onrust en impulsiviteit en hier kan het werk weleens onder lijden. Wij zijn er als jobcoaches voor om mensen te coachen zo constructief mogelijk te leven, maar dit is bij mensen met ADHD nu eenmaal een zwak punt. Ook dit wordt met de leeftijd minder en bij grote motivatie voor het werk is er een intrinsieke motivatie om het goed te doen. Wanneer het werk er niet drastisch onder leidt kan je je afvragen hoe relevant het is, maar wanneer je merkt dat je medewerker bijvoorbeeld de zoveelste impulsieve aankoop heeft gedaan kan je best een handje helpen. Geef het gedrag wat je ziet terug en deel je zorg. Je medewerker voelt zelf ook heus wel aan dat iets niet ‘normaal’ is en heeft wellicht behoefte aan hulp.
Praktische en pragmatisch
Veel belemmeringen kunnen opgelost worden door praktische oplossingen. Je medewerker kan bijvoorbeeld in een aparte, rustigere ruimte werken of een koptelefoon opzetten wanneer het geconcentreerd moet werken. Zet je medewerker met ADHD niet achter de lopende band (te eentonig) en ook niet bij het koffiezetapparaat (te druk). Kortom: denk praktisch. Accepteer wat je niet kunt veranderen en verander wat je niet kunt accepteren.
Als je inzet niet de gewenste resultaten oplevert
Het kan zijn dat je er alles aan doet om je werknemer te begrijpen, maar dat het ondanks je inspanningen niet lukt. Soms ben je samen een bepaald station voorbij en soms is er simpelweg geen openheid over diagnoses, maar wel onbegrip. Wat doe je dan? Als de intentie om te samenwerken er is, maar de samenwerking niet altijd vlekkeloos verloopt, kan je overwegen een jobcoach in te schakelen. Het kan zijn dat die jobcoach zelfs door het UWV betaald zou kunnen worden. Een jobcoach kan helpen de relatie met je werknemer te verduurzamen en het optimale uit je werknemer te halen. En tot slot, we kunnen het niet laten, een link naar alle mooie eigenschappen die je kunt hebben als je ADHD hebt.